Nỗi ám ảnh về sự bất ổn (p.1)
by Vương Thảo
Rất nhiều ý kiến dặn dò người xem khi xem Rosetta rằng bạn chớ ăn quá no, nếu không bạn có thể sẽ buồn nôn. Quả thực, đây không phải là một bộ phim có cách quay chuẩn mực với những khuôn hình chắc chắn, thậm chí còn khiến nhiều người xem cảm thấy mệt mỏi. Bao trùm bộ phim là một không khí ngột ngạt với chuyển động rung lắc liên tục của máy quay cầm tay (handycam – một đặc trưng trong phong cách làm phim của anh em nhà Dardenne.). Song đây là một bộ phim có thể cuốn hút khán giả từ đầu đến cuối, dù hiếm hoi xuất hiện những nụ cười, cũng hiếm hoi những giọt nước mắt. (Image: ARP Selection)
Nhân vật chính của bộ phim là Rosetta: một cô gái 17 tuổi phải vật lộn và đấu tranh với cuộc sống mưu sinh hàng ngày với một bà mẹ nghiện rượu trong căn nhà thuê là chiếc xe ô tô lưu động.
Có thể nói, cả bộ phim là hành trình Rosetta phải vật lộn, đấu tranh và rượt đuổi để cố gắng có được một cuộc sống bình thường.
Đó là sự quyết liệt khi Rosetta cố gắng giữ lại công việc của mình ngay từ những cảnh quay dài mở đầu phim: một cuộc vật lộn với người quản lý và nhân viên bảo vệ.
Mất việc, Rosetta trở về nhà. Trường đoạn lấy và đập vỡ chai rượu – bị người đàn ông đuổi theo. Ngay sau đó là cuộc vật lộn với người bán bánh Riquet.
Giống như một sự lặp lại khi công việc trộn bột làm bánh cũng tuột khỏi tay Rosetta chỉ sau 3 ngày chăm chỉ làm việc: Rosetta lao xuống tầng hầm xô xát với một cậu bé được thuê thế chỗ của cô; rồi cô lao vào những bao tải bột như nỗ lực tuyệt vọng không thể buông bỏ công việc này.
Không thể tìm được một công việc, Rosetta tố cáo chuyện bán bánh gian lận của Riquet để thế chỗ bán bánh của anh ta. Và sau đó là cả một trường đoạn rượt đuổi – bỏ chạy giữa Riquet và Rosetta.
Những mối quan hệ xã hội của Rosetta cho thấy những sự đấu tranh giành và giữ lấy công việc một cách quyết liệt, và mối quan hệ với người thân duy nhất của Rosetta cũng là những cuộc rượt đuổi và vật lộn. Mẹ của cô là một người phụ nữ nghiện ngập “chỉ biết đến rượu và làm tình”. Không chấp nhận một cuộc sống buông xuôi và tuyệt vọng của mẹ, Rosetta buộc bà phải đi cai nghiện. Kết thúc cuộc vật lộn tìm đường thoát cho mẹ, Rosetta bị chính mẹ đẩy xuống ao – cái ao đầy bùn như một hình ảnh ẩn dụ cho sự lún sâu vào bất hạnh và nỗ lực vượt thoát khỏi hoàn cảnh khắc nghiệt của cô gái trẻ. Lời kêu cứu của Rosetta đã trở thành một âm thanh đầy sức ám ảnh: “Mẹ! nó đầy bùn! Nó đầy bùn!”.
Rosetta được xây dựng như một nhân vật underdog (yếu thế). Đó là cách đơn giản và hiệu quả khi muốn chiếm cảm tình của khán giả đối với nhân vật- điều quyết định thành công của 1 bộ phim. Rosetta đã tạo ra 1 tính cách nhân vật đặc biệt, khiến người xem vừa thương cảm, nhưng đồng thời cũng xen lẫn sự ngưỡng mộ.
Rosetta 17 tuổi, nghèo, có một bà mẹ nghiện ngập, và thất nghiệp. Rosetta cũng là 1 cô gái 17 tuổi mạnh mẽ, đầy nghị lực, không ngừng cố gắng để có thể có một cuộc sống bình thường; có bạn bè, có công việc. Cảnh Rosetta ngủ nhờ nhà Rique, cô đã tự nói với chính mình: “Your name is Rosetta. My name is Rosetta. You found a job. I found a job. You’ve got a friend. I’ve got a friend. You have a normal life. I have a normal life. You won’t fall in a rut. I won’t fall in a rut. Good night. Good night.” (Nguồn: wikipedia) là cảnh duy nhất lộ ra tâm sự thầm kín của Rosetta, vì thế đó cũng là một trong những cảnh quan trọng để khán giả đến gần và hiểu rõ hơn nhân vật một cách cảm động và buồn bã. Và dù nghèo khổ, phải vật lộn hàng ngày, nhưng Rosetta đầy tự trọng và danh dự. Cô đã vứt gói thịt mà mẹ cô xin được từ người lấy hàng quần áo vì “chúng ta không phải là những kẻ ăn mày”. Rosetta từ chối lời đề nghị giúp đỡ của Rique vì đó là một trò gian lận, Rosetta muốn được làm một công việc thực sự.
Muốn làm một công việc thực sự – nhưng không thể tìm được ở bất cứ nơi nào khác, Rosetta đã làm một điều có thể coi là đúng đắn về mặt lý trí nhưng lại tàn nhẫn về mặt tình cảm: cô tố cáo Rique bán bánh gian lận với ông chủ, và vì thế mà cô được thế chỗ bán bánh của anh ta. Trước đó, Rosetta thậm chí đã muốn Rique chết đuối khi anh vì giúp cô tìm cái chai bẫy cá. Bởi vì nếu anh chết, thì cô sẽ có được việc làm. Khoảnh khắc mà Rosetta ngồi lặng, nhìn chăm chăm xuống mặt ao – nơi Rique đang vẫy vùng kêu cứu, gọi tên Rosetta là một khoảnh khắc vô thức nhưng đầy khó khăn mà người xem có thể cảm nhận được. Chính sau này, Rosetta đã nói với Rique : lúc ấy cô đã muốn anh chết. Có một việc làm – đó là cuộc chiến sinh tồn khắc nghiệt của những thân phận người dưới đáy xã hội như Rosetta.
Vậy là Rosetta có công việc, một công việc thực sự. Nhưng vì cô có nó bằng một cách “như là phản bội” lại một người bạn – đặc biệt là anh ta đã như là người bạn duy nhất của cô, nên Rosetta không thể có được một cuộc sống bình thường như cô mong muốn. Rique đã là người duy nhất quan tâm, muốn làm bạn, muốn giúp đỡ và chia sẻ cuộc sống khó khăn với Rosetta. Chính vì thế, những mệt mỏi và tuyệt vọng vì cuộc sống dường như bế tắc, cũng bế tắc trong chính tâm hồn của Rosetta. Sau vài ngày làm việc chăm chỉ, Rosetta báo thôi việc. Cô trở về nhà, dìu người mẹ vào giường, luộc 1 quả trứng, ăn nó và đóng cửa, mở bình ga và leo lên giường. Đó đã có thể là 1 kết thúc bi đát. Nhưng đáng buồn và cả chua chát là hai mẹ con Rosetta không thể chết vì bình ga đã hết. Rosetta phải đi đổi một bình ga mới. Hành trình của Rosetta vậy là sống vất vả mà chết cũng thật gian nan.
Đến đây, bộ phim dường như là một tổng thể của nỗi tuyệt vọng, u ám và bi đát.
Tin Vắn Online 