Tin Vắn Online

by Thu Trang (ghi)

Trong tháng 12, lớp K4 đã được tiếp đón rất nhiều vị khách thú vị như tiến sĩ Chris Berry của Đại học Goldsmiths (London) đến giảng chuyên đề về đạo diễn Giả Chương Kha, tiến sĩ Ed Guerrero với chuyên đề điện ảnh Mỹ gốc Phi và đặc biệt cuộc gặp gỡ ngắn nhưng nhiều hiệu quả với đạo diễn trẻ David Assman. David Assman với bộ phim tài liệu dài đầu tay “Bóng đá và khăn trùm đầu” (đoạt giải Khán giả tại LHP Berlin) đã có những chia sẻ thú vị với các học viên K4 (17/12). Sau đây là những lời tâm sự cởi mở của anh.

Kịch bản phim tài liệu chỉ là công cụ…
David Assman mở đầu buổi nói chuyện về bộ phim “Bóng đá và khăn trùm đầu” của mình bằng sự liên hệ với kịch bản phim “Phía bên kia chân trời” (2007) của đạo diễn Faith Akin. Do chịu ảnh hưởng của đạo diễn người Mexico Alejandro Gonzalez (tác giả của bộ ba phim: Amores Perros, 21 Grams, Babel) nên Faith Ankin cũng chọn cho kịch bản của mình được kể theo 3 tuyến lồng ghép lại với nhau.  Tuy nhiên khi bộ phim được quay theo đúng kịch bản thì nhân vật tạo ra chẳng có tính cách gì rõ rệt. Vì thế Akin đã quyết định mạnh bạo kể lại câu chuyện theo trình tự nối nhau chứ không như dự định ban đầu. Assman lấy ví dụ như vậy để thấy rằng kịch bản trong phim đôi khi chỉ là một công cụ, là cầu nối đến phim mà thôi. Đặc biệt với phim tài liệu từ kịch bản ban đầu đến hiện thực lại càng khác xa nhau.

Với phim tài liệu điều bất hạnh nhất là đầu tiên người làm phim thấy kịch bản đó hay nhưng khi làm lại thấy nó quá dở. Làm phim tài liệu có ý đồ lại cần thêm cả may mắn và luôn cố gắng thu thập tài liệu. “Bóng đá và khăn trùm đầu” khởi quay tại Teheran vào đúng lúc ở đây đang tổ chức bầu cử Tổng thống đương nhiệm hiện nay, tình hình chính trị không hề thuận lợi cho đoàn làm phim. Hay như những diễn viên chính của bộ phim vì những lý do cá nhân cũng bỏ dở phim giữa chừng.

Huy động nguồn kinh phí

Ở Đức, các đạo diễn trẻ ban đầu cũng gặp khó khăn, họ phải làm phim bằng tiền các dự án và số tiền đó chỉ đủ đúng để thực hiện bộ phim. Sẽ không có tiền cho đạo diễn, diễn viên và các thành viên trong đoàn. Cho đến thời điểm này, Assman và các cộng sự cũng chưa được đồng thù lao nào từ “Bóng đá và khăm trùm đầu”. Sau mỗi dự án, để muốn thực hiện những dự án tiếp theo họ lại phải đi chứng minh với nhà tài trợ, nếu may mắn được giải thưởng thì việc này sẽ dễ dàng đi rất nhiều, tuy nhiên không phải ai cũng được như vậy.

Bộ phim “Bóng đá và khăm trùm đầu” được thực hiện với kinh phí khoảng 200.000 Euro và đây là số tiền Assman nhận được từ hỗ trợ của gia đình chứ không phải các nhà tài trợ. Họ cho rằng dự án này không mấy khả thi, còn đoàn làm phim thì không thể kéo dài kế hoạch ra được mãi vì tình hình chính trị. Florian Henckel von Donnersmarck – đạo diễn của “The Lives of Others” (Giải Oscar Phim nước ngoài năm 2006) đã thực hiện bộ phim này trong vòng 4 năm cũng nhờ vào tiền của gia đình.

Đức cũng không phải là mảnh đất thiên đường cho các nhà phim trẻ, họ  phải có quyết tâm, ý chí lớn mới có thể thực hiện được các dự án của mình. Tuy nhiên sự phát triển máy móc ngày càng làm cho phim có tính cạnh tranh dân chủ, làm phim giờ cũng không tốn kém nhiều. Tại đây đang có khuynh hướng mới: phim kinh phí thấp nhưng chất lượng vẫn cao. Phim tốt nghiệp ngày càng được ghi nhận về ý tưởng và kĩ thuật, “The Lives of Others” là minh chứng rõ nét nhất cho điều này.

Tiêu chí phim tài liệu
Công chúng của ngày hôm nay cũng chờ đợi một bộ phim tài liệu hấp dẫn như phim truyện. Thời người ta coi tài liệu chỉ là dạng cung cấp thông tin đã qua. Sự tách biệt giữa phim truyện và phim tài liệu chỉ có một khoảng cách rất mỏng. Một bộ phim không phải là hoạt hình thì tự động có tính tài liệu, ngay cả khi quay trong studio thì bản chất cũng là tài liệu về hiện trường, bối cảnh đó. Tính chất phim tài liệu khác là ở máy quay vô hình, người diễn không biết được quay như thế nào và họ cũng không diễn. Có thể nói camera của phim tài liệu là camera bí mật. Chính vì thế Assman đã cố gắng làm “Bóng đá và khăn trùm đầu” thật đến mức có thể nhưng người ta vẫn có thể xem nó như phim truyện.

Tiêu chí của bộ phim tài liệu cần có hương vị lạ ở đề tài, đồng thời là sự căng thẳng và kịch tính trong phim. “Bóng đá và khăn trùm đầu” không phải là bộ phim tài liệu “dễ nuốt”, nó không được phép chiếu ở Iran và khi ra đời bộ phim đã gây ra làn sóng giận giữ ở nơi đây. Anh Ayat Najafi (người Iran) đồng đạo diễn bộ phim này đã không quay trở về Iran từ hai năm nay.

Bóng đá và khăn trùm đầu – những chi tiết thú vị

– Ý tưởng của “Bóng đá và khăn trùm đầu” là từ chính ba cô em gái mê bóng đá của Assman. Họ muốn chơi một trận với đội tuyển quốc gia nữ Iran (những người này chưa từng chơi trận bóng đá nào).
– Bộ phim được quay ở cả Teheran và Berlin, tổng số giờ quay là 150 tiếng, sau khi dựng thành phim “Bóng đá và khăn trùm đầu” dài 81 phút.
– Trong 200.000 Euro làm phim, khoản chi phí tốn kém nhất là tiền đi lại giữa Teheran và Berlin.
– Nữ cầu thủ chính tại Iran đã cãi nhau với đội trưởng và bỏ đội tuyển còn vị trí tương tự ở Berlin trong khi quay phim thì đột nhiên có bầu.
– Tuy chưa kiếm được đồng nào từ bộ phim này nhưng nhờ nó Assman được mời đi nói chuyện và tham dự nhiều LHP, trong đó có LHP Berlin (một trong ba LHP quốc tế uy tín nhất thế giới).
– Thời gian để làm “Bóng đá và khăn trùm đầu” đã chiếm quá nhiều thời gian học tập của Assman, nên dự định trước mắt của anh là hoàn thành nốt khoá học sân khấu truyền thông tại trường ĐH Mainz.
Image: Thanh Hằng

~ by thutrangnguyen on January 3, 2009.

Posted in Critical Writing, Recent Posts, Reflections
Tags: David Assman, documentary, German Film, Goethe Institute Hanoi, The Lives of Others, Women's Football