Forrest Gump: Chạy!
Author: Tạ Huyền
Từ khi chính thức ra đời và được trình chiếu trên màn ảnh rộng khắp toàn thế giới đến nay, Forrest Gump đã đồng hành cùng khán giả hơn chục năm qua và hầu như chưa khi nào mà nó không có mặt trong list các phim kinh điển của thế giới do các tạp chí, các tổ chức điện ảnh danh tiếng bình chọn. Đó là một trong những bộ phim hiếm hoi được dòng dư luận của khán giả luôn luôn nâng lên ngự trị ở địa vị của một tác phẩm điện ảnh bất hủ. Song, trong bài viết này, tôi cũng không có ý định ca tụng thêm nữa sự thành công của phim mà chỉ muốn bàn về một điều thú vị mà tôi cho là nếu thiếu nó, thành công của truyện phim sẽ không thể vang dội đến thế: những trường đoạn nhân vật chính chạy trong phim Forrest Gump?
Trong phim có bảy lần trực tiếp mô tả Forrest Gump chạy. Bảy lần, trong bảy hoàn cảnh khác nhau, và cũng hàm ẩn những ý nghĩa khác nhau.
Lần đầu tiên Forrest chạy có thể xem là một trong những trường đoạn phim ấn tượng nhất. Cậu bé vốn bị tật ở chân, phải nhờ đến sự hỗ trợ của những cái nẹp chân bằng sắt mới có thể đi lại một cách khó khăn, còn chạy thì hầu như là không thể. Khi Forrest bị những đứa trẻ quái ác dồn đuổi, Jenny đã hét lên với Forrest: “Chạy đi, Forrest, chạy đi”. Nỗi sợ hãi, tiếng hét của Jenny đã ám ảnh Forrest đến mức cậu bé đã dồn hết ý chí của mình để truyền sức mạnh cho đôi chân. Máy quay quay cận cảnh đôi chân và khuôn mặt của Forrest đã lột tả được những nỗ lực phi thường của cậu bé tật nguyền và phép màu kì diệu. Đẹp nhất là cảnh quay chậm và cận cảnh những chiếc nẹp sắt, trong những sải chân nhanh dần, mạnh mẽ dần, quyết liệt dần của Forrest, đã bung ra khỏi đôi chân của cậu bé. Một khi đã thoát được đôi nẹp chân, Forrest chạy như điên trong lần đầu tiên được chạy. Chạy không phải chỉ để thoát thân mà là thể hiện niềm vui sướng khôn xiết với sự kì diệu ấy. Trường đoạn vẫn tiếp tục với những cảnh quay Forrest chạy và quay cận cảnh khuôn mặt hân hoan của cậu. Đó có thể xem là một bước ngoặt quan trọng đầu tiên trong cuộc đời của Forrest.
Lần thứ hai Forrest chạy cũng lại là trong tình huống bị dồn đuổi, khi đi cùng Jenny. Lúc ấy họ đã là học sinh trung học. Cũng vẫn là Jenny hét lên: “Chạy đi, Forrest, chạy đi” và những bước chạy không thể bắt kịp của Forrest. Và lần này, rất ngẫu nhiên là khả năng chạy của Forrest đã lọt vào tầm ngắm của một ông bầu môn bóng bầu dục. Nó đã đem lại cho cậu bé chiếc vé vào đại học với chỉ số IQ 75 của mình.
Khả năng chạy của Forrest được thể hiện một cách xuất sắc khi thi đấu cho đội bóng. Cái sự ngớ ngẩn và ngốc nghếch của cậu cũng được tha thứ nhờ khả năng này. Những cảnh quay Forrest khi thi đấu bóng rất hài hước: khuôn mặt thì ngơ ngác nhưng bước chân thì vẫn sải nhanh như cái máy đã được cài đặt trước chương trình. Những bước chân ấy đã đem lại cho cậu vinh quang và cả một tấm bằng đại học mà không cần phải một ngày lên lớp.
Lần thứ năm, Forrest chạy trong chiến tranh Việt Nam, khi tiểu đội của cậu bị rơi vào ổ phục kích của Việt Cộng. Lúc này, phản xạ đầu tiên của Forrest là chạy khi nhớ tới lời dặn của Jenny trước khi Forrest lên đường “Khi gặp nguy hiểm thì đừng dũng cảm, cứ chạy đi” và nghe thấy tiếng hét của Bubba “Chạy đi, chạy đi, chạy đi Forrest”. Nhưng những bước chân chạy máy móc đã dừng lại khi con tim và lý trí mách bảo anh: “Bubba, người bạn thân nhất của tôi”. Khoảnh khắc tinh tế này đã được ghi lại trong hình ảnh toàn cảnh Forrest đang chạy như điên trong nỗi sợ hãi tột độ, bom đạn nổ cháy tứ phía, rồi dần dần anh dừng lại, quay ngoắt trở lại tìm Bubba. Những bước chạy bản năng để thoát thân hay để giành lấy trái bóng trước đây được thay thế bằng những bước chạy có lý trí và có tình cảm để quay trở lại cứu đồng đội. Khả năng chạy của Forrest lại được phát huy trong hành động dũng cảm bất đắc dĩ này. Mỗi lần chạy trở vào tìm Bubba, Forrest lại trở ra với một đồng đội bị thương trên vai. Đáng chú ý nhất là cảnh Forrest “bất tuân thượng lệnh” trung úy Dan để tiếp tục chạy đi tìm Bubba. Nó làm nổi bật hẳn ý nghĩa của những bước chạy Forrest lần này: nếu như những lần trước Forrest chạy theo lời của người khác một cách máy móc thì lần này anh chạy theo sự mách bảo của chính mình. Nó hé mở cho khán giả thấy ở Forrest – con người “thiểu năng” về tư duy lôgich nhưng trái tim thì chẳng hề “ngu ngốc” chút nào.
Lần thứ sáu Forrest chạy trong một hoàn cảnh khác. Trường đoạn miêu tả Forrest trong lần chạy này là một trường đoạn nổi tiếng và gây ấn tượng hết sức mạnh mẽ cho khán giả. Đó là khi Jenny ra đi. Họ gặp lại để rồi lại chia tay một lần nữa, sau một đêm ân ái đầu tiên. Forrest đau khổ đến lặng người. Anh không nói, không làm gì hết, chỉ ngồi lặng lẽ trước cửa nhà, khuôn mặt quay cận cảnh như hóa đá, đôi bàn chân đi đôi giày thể thao mà Jenny đã mua cho anh được đặc tả. Cuối cùng, nỗi đau chỉ được giải tỏa bằng cách duy nhất: chạy. Đầu tiên anh chỉ định chạy hết con đường trong phố, nhưng rồi lại quyết định chạy hết thành phố, rồi chạy hết đất nước, chạy đến nơi tiếp giáp với các đại dương. Trường đoạn này khá dài, dài nhất trong các đoạn tả cảnh Forrest chạy, cả về thời gian lẫn số cảnh. Cảnh nền, màu sắc, trang phục của nhân vật đều nhuốm một màu ảm đạm, buồn bã. Anh chạy không mục đích, nhưng không phải là hoàn toàn máy móc và bản năng. Không ai bảo anh phải chạy lần này cả. Anh không chạy để thoát thân, cũng không chạy để giành lấy danh tiếng, cũng không chạy vì mục đích hô hào kêu gọi như nhiều người khác thường làm. Anh chạy để thoát khỏi nỗi đau đớn mất mát lớn lao trong con tim bị tổn thương của mình. Những bước chạy xuất phát từ trong tiềm thức chứ không phải trong ý thức hay vô thức. Nhưng cũng lại là ngẫu nhiên, lần chạy này cũng lại khiến cho Forrest nổi tiếng khắp nước Mỹ. Và nhờ đó, Jenny vẫn thường xuyên được biết tin tức về Forrest.
Lần cuối cùng Forrest chạy là sau khi nghe một người phụ nữ lớn tuổi, và cũng là thính giả cuối cùng ngồi nghe câu chuyện cuộc đời mình ở bến xe buýt, chỉ cho biết con đường đến với Jenny. Forrest chạy như điên, trong nỗi vui sướng và hi vọng. Cảnh quay toàn cảnh và trung cảnh từ bên phải khi nhân vật đang chạy cho thấy bước chân vội vã luýnh quýnh và gương mặt hơi ngớ ngẩn nhưng rõ ràng là đang hết sức vui sướng, trên một nền cảnh thành phố một ngày đẹp trời, thanh bình và tươi sáng. Đó là bước chạy xuất phát từ sự thôi thúc của con tim yêu đương và khát khao bỏng cháy. Đó cũng là cảnh chạy cuối cùng của Forrest. Những bước chân của anh đã dừng lại khi giành được tình yêu và hạnh phúc của đời mình, dù hạnh phúc đó hết sức ngắn ngủi. Nói đúng hơn, bước chân của Forrest dừng lại khi tìm được sự thanh thản và bình yên cho chính tâm hồn mình.