Tin Vắn Online

by Nguyễn Thị Thanh Hằng

Citizen Kane, bộ phim kinh điển về cuộc đời ông trùm truyền thông Charles Foster Kane, không có cốt truyện theo tuyến thẳng như quy tắc thường có. Đó là một chuỗi những điều bí ẩn được sắp xếp không theo trật tự thông thường, đẩy người xem đi sâu vào mê cung của sự khám phá. (Image: Warner Home Video)

“Rosebud”, đó là từ mà Charles Kane nhắc đến trước khi qua đời, và từ đó người xem được dẫn theo hành trình cởi bỏ những nút thắt đầu tiên trước khi giải mã bí ẩn cuối cùng này. “Có thể Rosebud là thứ gì đó Kane khát khao mà không với tới, hoặc điều gì đó ông ta đã đánh mất”, Jerry Thompson, kí giả nhận nhiệm vụ điều tra cuộc đời Kane để khám phá bí ẩn của từ ngữ này từng đoán định như thế.

Không đơn thuần là bí ẩn của một từ ngữ, mà bộ phim là sự giải mã bí ẩn của một cuộc đời con người, và hơn thế nữa, là bí ẩn sâu kín trong tâm hồn con người đó. Citizen Kane dựng lại những góc cạnh khác nhau của một con người, và bắt người xem phải tự mình dựng lại một chân dung đầy đủ thông qua đó. Tấm chân dung được ghép lại từ lời kể của bốn nhân vật khác nhau, hai người bạn Bernstein và Leland, người vợ thứ hai Susan Alexander của Kane, và người quản gia ở cung điện Xanadu. Sau mỗi câu chuyện của họ, một phần của “Rosebud” lại được hé mở.

Và cùng với những khám phá quanh một nhân vật, bộ phim còn dẫn người xem khám phá lịch sử của truyền thông. Citizen Kane nói tới sự phát triển của dòng báo chí giá rẻ, sự ra đời của phát thanh, sức mạnh của chính trị và nói cả về chủ nghĩa phát xít. Cuộc đời của Kane không chỉ là cuộc đời của Kane, đó là cuộc đời con người trong một thời kì có nhiều biến động.

Vẫn nằm trong một chuỗi những điều bí mật, bản thân người dẫn dắt chuyến đi của khán giả cũng là một nhân vật huyền bí. Thompson theo bộ phim từ đầu đến cuối, nhưng khán giả không khi nào thấy mặt nhân vật này, tất cả chỉ nằm trong một bóng tối huyền bí. Bản thân sự hé mở của cuộc đời Kane cũng vậy, những tình tiết qua cung điện Xanadu và nhà hát opera riêng cho người vợ thứ hai khiến người ta khó có thể hoàn toàn hiểu con người này.

Khi những cuộc phỏng vấn cuối cùng đã diễn ra, người xem tưởng chừng nút thắt cuối cùng sẽ mãi là bí ẩn theo cái cách mà người dẫn chuyện kết luận, rằng một cuộc đời con người không thể tóm gọn chỉ bằng một từ. “Rosebud” sẽ là một miếng ghép bị thiếu trong trò chơi xếp hình mà những người tham gia trong câu chuyện, nhân vật kí giả và toàn bộ người xem, đã vất vả đi tìm mà không tìm ra. Chính lúc đó, khi ống kính máy quay dừng lại ở cảnh những công nhân đang đốt một vài đồ dùng của Kane, người xem bất ngờ tìm ra từ “Rosebud” trên một chiếc xe trượt tuyết cũ. Đây là chiếc xe Kane đã dùng khi còn là một đứa trẻ, bị bà mẹ vừa trở nên giàu có bỏ rơi. Hình như, khao khát thẳm sâu trong lòng người đàn ông giàu có và quyền lực này thật là đơn giản, chỉ là một tình thương thơ ấu giản dị nhất.

Nhưng bí ẩn cho sự hấp dẫn của Citizen Kane chính là cái cách bộ phim không dừng lại ở việc giải mã những điều bí ẩn. Một tấm biển “Cấm xâm phạm” hiện ra, cho chúng ta thêm một nhận thức khác, rằng sự thật sau những bí ẩn của một con người sẽ mãi mãi là điều không ai có thể chạm tới.

“Rosebud”, người xem có thể hiểu đó là một tấm ván trượt tuyết, nhưng tấm ván trượt tuyết đó có thật chỉ mang ý nghĩa về những nỗi nhớ ấu thời hay không, với một con người như Kane, không ai có thể biết được câu trả lời chính xác.

~ by thanhhangk4 on December 22, 2008.

Posted in Critical Writing, Recent Posts
Tags: citizen Kane, Herman J. Mankiewicz, Jerry Thompson. Susan Alexander, Nhung canh hong bi an, Orson Welles, Rosebud